UiT Norges arktiske universitet, Tromsø, Teorifagbygget og E-fløy / UiT Norgga árktalaš universitehta, Romssas, Teoriijafágavisti ja E-soadjá

Teorifagbygget ved Universitetet i Tromsø byr på ei rikhaldig kunstsamling kor viktige samiske kunstnarar står sentralt.

Kvile/Rest, Per Inge Bjørlo. Fotograf: Kjell Ove Storvik

Om prosjektet

Geahča sámegiela teavstta vuolábealde.

Teorifagbygget ved UiT er eit bygningskompleks med seks hus som rommar ei rekkje fagmiljø frå jus og økonomi til psykologi og filosofi. Då dette siste tilskotet til campus Tromsø stod ferdig i 2005, blei det gjennomført eit kunstprosjekt som resulterte i 129 kunstverk av 25 kunstnarar. Spennvidda i uttrykka er stor, men samlinga er spesielt rik på grafikk og fotografi. Både norske og internasjonale kunstnarar er inkludert, og fleire sentrale samiske kunstnarar er representert.

Universitetet hadde frå før ei stor samling bilete av ein av dei viktigaste samiske kunstnarane, Iver Jåks (1932–2007). Han arbeidde i spennet mellom internasjonal samtidskunst og samisk handverks- og kunsttradisjon. Kunstprosjektet sikra seg fleire av verka hans, slik at Teorifagbygget si samling av Jåks’ skulpturar, grafikk og teikningar no er den nest største i Noreg.

Britta Marakatt-Labba (NO/SV), som også blir rekna som ein av dei fremste samiske kunstnarane, har brodert samisk mytologi og historie inn den nesten 24 meter lang frisen Historja som er inspirert av Bayeux-teppet i Frankrike (hele verket kan sees i denne filmen av Ola Røe). Samlinga inneheld også eit verk frå 1981 som blei laga under Alta-konflikten, broderiet Kråkene/Garjjat. Marakatt-Labba set fokus på konfliktar mellom urfolket og det norske samfunnet i spørsmål om ressursutnytting. Ein finn liknande kritiske perspektiv i nye fotografi av Kristin Tårnesvik.

Den finske, halvt samiske fotokunstnaren Marja Helander problematiserer også den samiske kulturen sin plass i eit moderne samfunn, og opptrer ofte sjølv som modell i fotografia. Også norske Geir Tore Holm brukar det personlege som utgangspunkt for å ta opp relasjonen mellom natur og kultur og overgangane mellom ytre og indre rom i ein fotoserie frå heimen til foreldra i Kåfjord i Troms.

Tromsø-kunstnaren Idar Ingebrigtsen (1917–2004) er heidra med eit møterom i Teoribygget som ber namnet hans. Der er 15 av verka hans utstilt: to oljemåleri og tretten grafiske blad, dei fleste tresnitt. Motiva spenner frå sjølvportrett til landskap, dyremotiv og motiv frå musikk- og teaterliv.

Det einaste verket i samlinga som er plassert utandørs, er japanske Makoto Fujiwara sin monumentale God dag! Moskus i uthoggen og polert larvikitt. Den abstrakte, moskusliknande steinskulpturen er vend mot og «helser» Tromsøs landemerke Tromsdalstinden.

Av høgt profilerte kunstnarskap kan ein nemne grafikar Per Kleiva, som er representert med heile 28 av dei ideologikritiske, plakatliknande silketrykka han er blitt kjend for.

KORO og Universitetet i Tromsø gav i 2008 ut boka Kunst til stede, som gir ein samla presentasjon av heile kunstsamlinga i Teorifagbygget.

Skroll nedover sida for å sjå bilete og meir informasjon om alle kunstverka og kunstnarane.

Romssa universitehta Teoriijafágavisti fállá valjálaš dáiddačoakkáldaga, mas deaŧalaš sámi dáiddárat leat guovddážis.

UiT Teoriijafágavisti lea huksehusčoahkki, mas leat guhtta vistti mat čáhkadit máŋga fágabirrasa juridihka ja ekonomiija rájes psykologiija ja filosofiija rádjai. Go dát maŋimuš lasáhus campusguvlui Romsii gárvánii jagi 2005, de čađahuvvui dáiddaprošeakta mii buvttihii čuođiguoktelogiovcci dáiddadahkosa maid guoktelogivihtta dáiddára ledje dahkan. Albmabuktimiid viidodat lea stuoris. Muhto čoakkáldat lea earenoamáš munnái grafihkaid ja fotografiijaid dáfus. Sihke norgalaš ja riikkaidgaskasaš dáiddárat leat mielde, ja máŋga guovddášlaš sámi dáiddára leat ovddastuvvon.

Universitehtas leai juo ovddežis stuorra čoakkáldat mii sisdoallá govaid maid okta deaŧalaččamus sámi dáiddár, Iver Jåks – Ándde-Ivvár Ivvvár (1932–2007) lea dahkan. Son barggai gealdagasas riikkaidgaskasaš dálááiggedáidaga ja sámi duodje- ja dáiddaárbevieru gaskkas. Dáiddaprošeakta fidnii oastit máŋga su dáiddadahkosa, nu ahte Teoriijafágavistti Jåks’ čoakkáldat, mas leat su govvabáccit, grafihkka ja sárgumat, lea dál Norgga stuorámus Ándde-Ivvár Ivvára dáidagiid čoakkáldat.

Britta Marakatt-Labba (NO/SV), gii maiddái adnojuvvo oktan ovddimus sámi dáiddárin, lea hervensákkaldagaiguin dahkan sámi mytologiija ja historjjá measta guokteloginjeallje mehtera guhkkosaš loažžadit gođđojuvvon ulloliidnái, Historjá nammasaš frisii, mii lea movttiiduvvan Bayeux-ránus Frankriikkas (olles dáiddadahkosa sáhttá oaidnit dán filmmas man Ola Røe lea dahkan). Čoakkáldat sisdoallá maiddái jagi 1981 mano dáiddadahkosa, man dáiddár ráhkadii Álaheaju-riiddu áigge, hervensákkaldaga Garjját/Kråkene. Marakatt-Labba guovdilastá riidoáššiid eamiálbmoga ja norgalaš servodaga gaskkas luondduvalljodagaid ávkkástallama alde. Seamma sullasaš cuiggodeaddji oaidninsajiid sáhttá oaidnit ođđa fotografiijain, maid Kristin Tårnesvik lea govven.

Suoma beali sámi fotodáiddár Marja Helander maiddái ságaškuššá váttisin sámi kultuvrra saji ođđaáigásaš servodagas, ja lea dávjá ieš modealla su iežas fotografiijain. Maiddái Norgga beali sámi dáiddár Geir Tore Holm geavaha persovnnalaš áššiid vuolggasadjin guorahallat luonddu ja kultuvrra gaskavuođa ja olggut ja siskkit lanjaid rasttidemiid fotografiijaráiddus váhnemiiddis ruovttus Gáivuonas Romssas.

Romssa dáiddár Idar Ingebrigtsen (1917–2004) lea gudnejahttojuvvon sierra čoahkkinlanjain Teoriijafágavisttis, mii lea ožžon nama su mielde. Doppe lea vihttanuppelohkái su dáidaga čájehuvvon: Guokte oljomálagovvanjuohtama ja golbmanuppelohkái gráfalaš deddosa, main eatnašat leat muorravadjosat. Motiivvat leat iešgovaid rájes eanadagaid rádjai, elliid motiivvaid rájes musihkka- ja teáhtereallima motiivvaid rádjai.

Čoakkáldaga áidna dáiddadagus mii lea sajáiduhttojuvvon olgoáimmu ovdii, lea japánalaš Makoto Fujiwara ebmos God dag! MoskusBuore beaivvi! Muska nammasaš govvabázzi, man lea dahkan čullojuvvon ja šelgejuvvon larvikihtas. Abstrákta, muskalágan geađgegovvabázzi čuožžu čalmmát Romssa eananmerkii Sálašoaivái ja «dearvvaha» dan.

Beakkálmas dáiddalašvuođaid gaskkas sáhttá namahit grafihkkara Per Kleiva, gii lea ovddastuvvon olles guoktelogigávcci ideologiijakritihkalaš, plakáhta lágan silkededdosiid bokte, maiguin son lea viidát gulustuvvan.

KORO ja Romssa universitehta almmustahtte jagi 2008 girjji Kunst til stede [Dáidda báikkis], mii ovdanbuktá olles dáiddačoakkáldaga mii lea Teoriijafágavisttis.

Fierat siiddus vuolás guvlui vai oainnát govaid ja dieđuid buot dáiddadahkosiin ja dáiddáriin.

 

 

Detaljer

Adresse

Universitetsvegen 30, 9019 Tromsø, Norge

Fylke

Finnmark og Troms

Kunstnere

Jenny-Marie Johnsen
Iver Jåks
Maria Gradin
Arnold Johansen
Britta Marakatt-Labba
Bente Sommerfeldt -Colberg
Kjell Sundby Hommerstad
Per Kleiva
Marja Helander
Harald Fenn
Geir Tore Holm
Kristin Tårnesvik
Arvid Sveen
Per Inge Bjørlo
Jim Bengston
Terje Uhrn
Kari Elisabeth Dahlmo
Thorbjørn Sørensen
Leonard Rickhard
Makoto Fujiwara
Hanne Borchgrevink
Ida Lorentzen
Øyvind Torseter
Heidi Wexelsen Goksøyr
Idar Ingebrigtsen

Ferdigstilt dato

09.02.2005

Prosjektansvarlig

Mari Aarre

Kunstkonsulent(er) i kunstutvalget

Marit Ellisiv Landsend
Søren Ubisch
Eevahenna Aalto

Arkitektkontor

Borealis Arkitekter as
Telje-Torp-Aasen Arkitektkontor AS

Byggherre

Statsbygg

¨
Varighet

Permanent

Tilgjengelighet

Tilgjengelig for publikum

Program

Kunst til statens nybygg

Panorering og joik av "Historja" - Britta Marakatt-Labba

Foto og videoredigering : Ola Røe
Se film om hvordan «Historjá» ble konservert i 2023.
Film og redigering: Paul Johannesen.
Vil du se filmen tekstet på norsk? Den kan du se her. 

Kunstverk