Les samisk tekst lenger ned på siden. Geahča sámegiela teavstta vuolábealde.
Nye Indre Finnmark tingrett åpnet offisielt i Tana sommeren 2004 som første nasjonale tospråklige rettsinstans for den samiske og kvenske befolkningen. Kunstneren Jimmie Durham ble valgt til å gjennomføre et kunstprosjekt i bygget. Han har gjennom kunst og aktivisme vist et vedvarende engasjement i urbefolkningsspørsmål.
På den store pussede betongveggen i byggets foajé møtes industrielt fremstilte rør og ledninger, kabler og koblinger med hverdagsgjenstander som et messingdørhåndtak, en stikkontakt og et speil samt elementer funnet i naturen, som et vakkert skjell og bambus- og trestykker. Rørene er malt blå, gule og grønne flere steder, og reflekterer lyset fra de tilsvarende fargede vindusglassene i bygget. Installasjonen har en labyrintisk struktur med forgreninger i flere retninger langs tilstøtende vegger. En av grenene runder et hjørne og ender i en pilspiss som har tilhørt kunstneren selv. En annen bryter gjennom bygningsmuren og kryper videre langs bakken over en stor stein før den forsvinner ned i jorden.
Hvorvidt verket begynner ute og arbeider seg innover i bygget eller omvendt – hva som er sentrum og hva som er periferi – forblir et åpent spørsmål. En pekepinn om lesemåter får man på en messingplate på fondveggen. Her er et indiansk ordtak risset inn på samisk og norsk: «Det er syv hovedretninger: Opp, Øst, Sør, Nord, Vest, Ned og Inn i Deg Selv.»
Med sin sammenstilling av lavkostnadsprodukter, forseggjorte gjenstander, naturelementer og tekst skaper Durham overraskende, symbolladede scenarier som snur opp ned på vante måter å se tingene på. Han stiller spørsmål om hegemoni, hierarki og autentisitet og retter et kritisk blikk mot Vestens fortellinger om verden. Formen er ofte leken og humoren sjenerøs, men den ironiske flertydigheten og det politiske innholdet er aldri langt unna.
Jimmie Durham (f. 1940, USA) er tidligere menneskerettighetsaktivist i American Indian Movement og en viktig aktør i grunnleggelsen av The International Indian Treaty Council ved FN, som resulterte i FNs traktat om urbefolkningers rettigheter. Hans kunstneriske praksis spenner vidt, fra skulptur, assemblage, tekst og tegning til video og performance, og han har deltatt i store, prestisjefylte kunstmønstringer over hele verden.
Ođđa Sis Finnmárkku diggegoddi rahppojuvvui virggálaččat Deanus geasset 2004 vuosttas riikkaviidosaš guovttegielalaš duopmostuollun sámi ja láddelaš veahkadahkii. Dáiddár Jimmie Durham válljejuvvui čađahit huksehusa dáiddaprošeavtta. Son lea dáidaga ja aktivismma bokte čájehan bissovaš beroštumi eamiálbmotáššiin.
Stuorra pussejuvvon betoŋgaseainnis vistti váldofeaskáris gávnnadit industriijalaččat ráhkaduvvon bohccit ja johtasat, kábelat ja gollosat juohkebeaivválaš dávviriiguin nugo meissetuksageavjjain, cogganskáhpuin ja speadjaliin, ja maiddái elemeanttaiguin mat leat gávdnon luonddus, nugo čáppa skálžžuigun ja bámbu- ja muorrabihtáiguin. Bohccit leat málejuvvon alidin, fiskadin ja ruonán máŋgga sajis, ja speadjalastet čuovgga mii báitá vistti seamma ivdnásaš ihkkonlásain. Installašuvnnas lea labyrinttalaš ráhkadus, mii suorgása máŋgga guvlui lagas seinniid guora. Okta suorgi manná čiega birra ja gártá njuollanjunnin, mii lea dáiddárii alcces gullan. Nubbi eará suorgi ihtá huksehusmuvrra čađa ja njoammu ovddosguvlui eatnama mielde stuorra geađggi badjel ovdalgo jávká eatnama vuollai.
Vuolgágo dáiddadagus olgun ja boahtágo sisaguvlui vistái vai nuppe gežiid – mii guovddáš lea ja mii ravda lea – dat bissu rabas gažaldahkan. Lohkanvugiid oažžu geažiduvvot meissetdulbosis, mii lea duogášseainnis. Dás lea indiána sátnevájas sárgojuvvon sámegillii ja dárogillii: «Leat čieža váldoháltti: Bajás, Nuorttas, Lulás, Davás, Oarjjás, Vuolás ja Du Iežat Sisa.»
Govttolaš buktagiid, čábbát ávdnejuvvon dávviriid, luonddu elemeanttaid ja teavstta čoahkkáigeassimiinnis Durham ráhkada hirpmástuhtti ja sgovastagaiguin devdojuvvon boahtteáigásaš govaid, mat jorgalahttet vulos oivviid dábálaš vugiid geahččat áššiid. Son jearrá gažaldagaid hegemoniijas, hierarkiijas ja auteanttalašvuođas, ja geahččá árvvoštalli čalmmiiguin Oarjemáilmmi muitalusaide máilmmi birra. Su hápmi lea dávjá duhkordallalas ja su leaika lea árvvas, muhto bilkáris árvitmeahttunvuohta ja politihkalaš sisdoallu ii leat goassege guhkkin eret.
Jimmie Durham (r. 1940, USA) lea ovddeš olmmošvuoigatvuođaid aktivista American Indian Movement nammasaš lihkadusas ja deaŧalaš oassálasti The International Indian Treaty Council [Internašuvnnalaš indiánaid soahpamušráđi] vuođđudeapmái Ovttastuvvan Našuvnnaid oktavuođas, mas leai guovddáš sadji ON eamiálbmogiid vuoigatvuođaid julggaštusa áddjás šiehtadallamiin. Su dáiddalaš geavat fátmmata viidát, skulptuvrraid, assembláša, teavstta ja tevdnema rájes video ja performánssa rádjai, ja son lea oassálastán stuorra, árvvusadnojuvvon dáiddačájáhusaide ja čájálmasaide miehtá máilmmi.
