Kunstplanen er eit sentralt dokument i alle kunstprosjekta til KORO. Planleggingsdokumentet blir vanlegvis forfatta av kurator(ane) i prosjektet, og inneheld fakta om bygget som kunsten blir ein del av, kuratorisk konsept, valde kunstnarar, namn på samarbeidspartnarar og involverte frå KORO, framdriftsplan og budsjett.  

I arbeidet med kunstprosjektet til det nye Vikingtidsmuseet på Bygdøy har kuratorane Mechu Rapela (Tenthaus) og Drew Snyder (KORO) eksperimentert med både struktur og format.

– Etter at vi fekk oppdraget i 2021, gjekk vi inn i ein researchperiode. Vi las mykje, besøkte utstillingar med vikinggjenstander, var på synfaringar på byggeplassen og snakka med fagfolk som var involverte i planlegginga av museet. Spesielt interessante var samtalene med arkeologane. Dei skildra korleis forskingsfeltet deira er prega av stadige endringar, både på grunn av teknologiske framsteg og fordi nye funn ofte skaper nye mysterium eller opnar for andre perspektiv på historia og fortida, seier kuratorane.

– Dette inspirerte oss til å nærme oss prosjektet gjennom å skape ei slags stabil plattform for kunnskap og følelsar, som elles er i bevegelse.

I staden for å begynne med ein kunstplan utforma dei ein kunststrategi. Her foreslo dei å involvere ei gruppe kunstnarar tidlegare enn vanleg, allereie frå starten av, som eit kollektivt fundament for ei kompleks vikingtidshistorie.

Carola Grahn, Sigrid Espelien, Germain Ngoma, Jim Særnblom og Shubhangi Singh blei inviterte inn i prosjektet. Dei blei valde ut frå korleis praksisen deira kunne forhalde seg til, eller utvide, dei skisserte kjernekonsepta til kuratorane: materialbasert praksis, vikingtida si historiske rolle i bygginga av moderne fellesforteljingar, og idear rundt det framtidige museet.

Saman har dei fem kunstnarane laga ein kunstplan for det nye Vikingtidsmuseet. Planen er dessutan eit kunstverk i seg sjølv. 

– Vi utfordra den tradisjonelle kunstplanforma ved å sjå på prosessen som ein integrert del av kunstverket snarare enn berre eit middel for planlegging. Vi fekk gjennomslag for ideen ved å vise korleis dei tidlege fasane med idéutvikling, diskusjonar og eksperimentering gir innsikt i verket før det får si endelege form. Dette opnar for at publikum kan følge utviklinga til prosjektet og delta i ei breiare samtale om vikingtida og kva for relevans den har i dag, seier Rapela og Snyder.

Inspirerande og utfordrande

Den alternative kunstplanen består av opne, ufiltrerte dialogar mellom kunstnarane, skisser, dikt, innblikk i WhatsApp-samtaler mellom kunstnarane og kuratorane, mobilbilde av synfaringar og visuell dokumentasjon av fysiske og digitale møte.

Dei fem kunstnarane kjende kvarandre ikkje noko særleg frå før, og kunstplanen viser korleis eit samarbeid kan oppstå. Som gruppe har dei funne fram til ei arbeidsform kor dei har halde på sin eigen praksis samtidig som dei har samarbeidd.

– Å jobbe med kunstplanen for Vikingtidsmuseet har vore både kreativt og inspirerande, seier bildekunstnar Germain Ngoma.

– Vi kom alle til prosjektet med idear om kva vi ønskte å lage, men vi trong tid til å gjere ideane klarare og få dei til å henge saman. Gruppa var svært viktig og fungerte som ei stor kjelde til inspirasjon. Her kunne vi diskutere alt som var knytt til vikingtidsprosjektet, inkludert idear, problem og løysingar for kvart individuelle kunstprosjekt. Som kunstnarar bør vi vere opne og sjenerøse med idear for å inspirere andre, seier Ngoma.

Å dele idear på eit veldig tidleg stadium i den kunstnariske prosessen var både utfordrande og skremmande i byrjinga, synest forfattar og bildekunstnar Jim Særnblom.

– Ego og stoltheit måtte tre til sida, og fokuset var på å sjå dei andre, sjå for seg prosjekta deira, sjå forbindelsen til museet, bakgrunnen og kunstpraksisen deira – å finne eit felles grunnlag og forstå forskjellane, seier Særnblom.

I kunstplanen har han skrive ein tekst til kvart av kunstprosjekta som blir presentert. Her koplar han sine eigne tankar om prosjekta til historia og essensen av vikingtida.

– Samtidig ville eg lyfte fram alle dei ulike prosjekta våre i kvar enkelt tekst. Det viste seg å vere enkelt. Eg trur det må ha vore fordi vi jobba så organisk som gruppe og som individ over ein så lang periode. Tid har ein tendens til å knyte ting saman.

Ein ny veg til offentleg kunst

Kunstplanane til KORO er som oftast digitale dokument. Kunstplanen til det nye Vikingtidsmuseet blir trykt opp i fysisk format for å skape ein handfast visuell reiskap som kan fungere som både eit strategisk dokument og ein kunstnarisk manifestasjon, ifølge kuratorane. Bokomslaget blir unikt, laga av leira frå museumstomta.

– Den fysiske utgåva gir ein følelse av noko varig og handgripeleg, noko som kan bidra til å gjere planen synlegare og viktigare i dialog med institusjonar og publikum. Planen er primært laga for Vikingtidsmuseet og KORO, offentlege styresmakter, kuratorar, kunstnarar og andre fagpersonar som er involverte i prosessen.

Kunstnarane jobbar nå med å utvikle kunstprosjektet vidare.

– Frå eit kuratorperspektiv ser vi organisasjonsstrukturen til og innhaldet i prosjektet som to sider av same sak. Vi ser på kollektive former som ein spennande måte å jobbe med historie på, spesielt ei historie som har vore grunnleggande for konstruksjonen av nasjonal og kollektiv identitet i Noreg, slik vikinghistoria har vore, seier Snyder og Rapela.

– For oss er dette ei inspirerande oppfordring til å forske meir på kritiske metodologiar for utforminga av statlege, offentlege kunstprosjekt, men også for korleis gruppearbeid og individuelle praksisar kan eksistere saman på nye måtar. Vi ser fram til korleis desse dynamikkane vil utfalde seg fram til museet blir opna om nokre år.

Les kunstplanen til det nye Vikingtidsmuseet.