Lohkh teekstem åarjelsaemien gïelesne vuelielisnie

Sverre Gullesen har dei siste åra markert seg som ein kunstnar med ein materialbasert praksis. Særleg betong står sentralt. Tidlegare var virket hans prega av performance og sosialkoreografi, men nå er det det taktile, handfaste og historisk lada ved materialet som opptar han. Arbeida hans utforskar dei estetiske og ideologiske dimensjonane til betong og utfordrar den tradisjonelle oppfatninga av materialet som ein rigid og maskulin struktur som ofte er forbunden med brutalismen. Gullesen ynsker å gi betongen eit meir dynamisk og sårbart uttrykk, og kunsten hans leikar med samfunnsstrukturar, system og ideologiar som ein kan dekonstruere og bygge opp igjen.

Gullesen er nå aktuell med eit permanent fasadeverk for Nasjonalbiblioteket i Mo i Rana. Verket, Fanden på bordstabelen, er inspirert av dei første voksrullopptaka av norsk folkemusikk. Vi tok ein prat med kunstnaren om røtene og arbeidsmetodane hans og prosessen bak kunstprosjektet.

Du er fødd i Mo i Rana, og nå jobbar du med eit stort kunstprosjekt der. Kva er forholdet ditt til byen?

Eg er fødd og delvis oppvaksen i Mo i Rana. Dei fyrste åra av barndommen min var eg busett der, og minna frå den tida gjer at eg er nær knytt til staden. Sjølv om familien min etter kvart flytta til Nesodden, har eg framleis familie og venner i Mo i Rana, og eg besøker dei jamleg.

I tillegg til dei personlege banda har eg fått ei sterkare interesse for materiala på staden, spesielt slagg frå jernverket. Slagg, som er eit biprodukt av malmutvinning, fascinerer meg både estetisk og konseptuelt. Det finst to typar slagg: éin med ein glasaktig grøn farge og éin som er heilt svart. Eg bruker desse materiala som tilslag i betong for å skape skulpturar og veggarbeid.

Du har tidlegare arbeidd performativt og med sosialkoreografi. Kva fekk deg til å rette fokuset mot eit materiale som betong?

Eg har alltid vore interessert i det sosiale aspektet ved kunst. Tidlegare var eg ein del av kunstnargruppa D.O.R. (Deadly Orgone Radiation), kor vi mellom anna utfordra galleriformatet gjennom Gallery D.O.R. i Brussel. Erfaringane derfrå inspirerte meg til å skape kunstverket Galleri Bunt, ein skulptur som fungerte som eit utandørs galleri.

Til dette prosjektet inviterte eg andre kunstnarar til å bidra med forslag i form av skisser, objekt og tekstar. Eg tolka bidraga deira og omsette dei til bronseavstøypingar som eg plasserte på betongskulpturen – kroppen til galleriet. Sjølve skulpturen var laga av tekstilforskala betong. Eg brukte tekstil som eit fleksibelt forskalingsmateriale. Når betongen blir helt i tekstilforma, er tyngdekrafta og eigenskapane til materialet med på å gje skulpturen den endelege forma. Denne teknikken lar naturkreftene spele ei aktiv rolle i formgivinga og resulterer i unike og dynamiske uttrykk.

Galleri Bunt var dermed både ein skulptur og eit sosialt kunstprosjekt der bidraga frå fleire kunstnarar smelta saman i ein heilskap. Prosjektet blei også ein viktig milepæl for meg, da det markerte starten på utforskinga mi av betong som materiale. Eg oppdaga at betong har både visuelt potensial og evna til å bere historiske og kulturelle referansar.

Kan du fortelje om fasadeverket Fanden på bordstabelen? Kva ligg bak tittelen?

Tittelen er henta frå eit av dei tidlegaste voksrullopptaka av norsk folkemusikk, gjort av Narve Skarpmoen rundt 1903/04. Opptaket er av hardingfelespelaren Thorstein Odden, og ein kan også høyre lydar og oppmuntring frå Skarpmoen i bakgrunnen. Dette opptaket var inspirasjonen bak verket.

Høyr opptaket her:

Eg har visualisert lydbølgene frå opptaket og latt dei slynge seg rundt tre av fasadeveggane på det nye lydlaboratoriet i Mo i Rana. Slik peikar verket på historia vår og på kva som skjer inne i nybygget. Det er her slike gamle format blir digitaliserte slik at ein kan ta vare på og formidle dei til framtidige generasjonar.

Korleis var prosessen med å utvikle eit stadspesifikt verk for Nasjonalbiblioteket?

Prosjektet begynte med at eg foreslo ulike betongverk, men valet fall på eit fasadeverk i teglstein. Dette førte meg til eit samarbeid med Wienerberger, den største teglsteinprodusenten i Norden. På fabrikken deira i Sveits fekk eg utvikle glasur til teglsteinen og teste ut ulike produksjonsteknikkar.

Det var ei unik oppleving – ein kontrast til å jobbe aleine på atelieret. Her hadde eg tilgang til ein gigantisk omn og alle fasilitetar eg trong. For meg var opphaldet også ei sanseleg oppleving, med lukta av leire i fabrikken og av urtedrops frå Ricola-fabrikken like ved.

Inne har du laga eit veggarbeid i betong. Kva kan du fortelje oss om dette verket?

I dette verket, Uten tittel (vegg/gulv # 3), jobba eg med eit abstrakt modernistisk formspråk og ein røff materialitet inspirert av skulpturane til Odd Tandberg og arkitekturen til Erling Viksjø. Materiala er betong med jernslagg.

Dette er materiale som er forbundne med industri og noko varig, så eg prøver å mjuke opp dei rigide arkitektoniske formene og gi uttrykket ein meir sårbar dimensjon. Når eg støyper dei i tekstilforskaling, kan flatene opplevast som både skjøre og poetiske.

Rïeseldihkie betonge hiejjehts jïh poetiske hammosne

Sverre Gullesen lea aadtjen stoerre ålloevïedtjevierhkiem teegelegierkeste dorjeme Nasjonaalegærjagåetien orre automaatevåarhkose jïh tjoejelaboratorijasse  Måefesne. Daennie gihtjehtimmesne dïhte tjiehpiedæjjine, tjaeliejinie jïh tjeahpoelaejhtiejinie Meera Manjit Kaur soptseste maadtoen, barkoevuekiej jïh prosessen bïjre tjeahpojne.

Tjaelije Meera Manjit Kaur

Dej minngemes jaepiej Sverre Gullesen lea jïjtjemse tjiehpiedæjjine vuesiehtamme sov barkosne mij ïebnh våaroeminie åtna. Joekoen betonge lea jarngesne. Aarebi altese barkoe lin baajnehtamme destie mij gohtjesåvva performance jïh sosijaalekoreografije, men daelie dïhte taktijle, dïhte maam maahta gïetesne steeredh jïh ïebnen histovrije mij vihkele disse. Altese barkoe betongen estetihkeles jïh ideologeles dimensjovnh kråånske, jïh haasta dam aerpievuekien mïelem ietneste goh rigijde jïh maskulijne struktuvre mij daamtaj lea vïedteldihkie julmiesvoetine. Gullesen sæjhta betongese vielie dynamihkeles jïh prååsehke guelmiem vedtedh, jïh dan tjeahpoe seabradahken struktuvrigujmie, systeemigujmie jïh ideologigujmie stååkede,  mejtie maahta ryjvestidh jïh vihth tseegkedh.

Daelie Gullesen lea sjyöhtehke ihkuve ålloevïedtjevierhkine Nasjonaalegærjagåatan Måefesne, vierhkie, Fanden på bordstabelen, skraejriem åådtjeme dejstie voestes voksrullebaantedimmijste nöörjen åålmehmusihkeste. Mijjieh ånnetji tjiehpiedæjjine soptsestimh altese maadtoej jïh barkoevuekiej bïjre jïh prosessen bïjre tjeahpoeprosjektine.

Datne Måefesne reakadamme, jïh daelie stoerre tjeahpoeprosjektine desnie barkh. Guktie dov ektiedimmie staarese?

Manne reakadamme jïh såemiesmearan byjjenamme Måefesne. Dej voestes jaepiej mov maanabaeleste manne desnie årroejim, jïh mojhtesi gaavhtan dehtie baeleste, mov lea lïhke ektiedimmie sæjjan. Jalhts mov fuelhkie mænngan Nesodden gåajkoe juhti, mov lea annje fuelhkie jïh voelph Måefesne, jïh dejtie jaabnan vaaksjoem. Lissine dejtie persovneles baantide leam aaj veaksahkåboe ïedtjem åådtjeme sijjien ïebni åvteste, joekoen skaarhte ruevtievierhkeste. Skaarhte, mij lea lissiedorjese maalmeproduksjovneste, munnjien ïedtjem vadta dovne estetihkeles jïh konseptuellelaakan. Gøøkte såarhts skaarhth: akte mij klaaselaaketje kruana klaeriem åtna jïh akte mij eevre tjeehpes. Manne dejtie ietnide goh lissie betongese nuhtjem, juktie skulptuvrh jïh vïedtjebarkoem sjugniedidh.

Datne aarebi performatijve barkeme jïh sosijaalekoreografijine. Mannasinie datne eelkih ïebnine barkedh goh betonge?

Manne iktesth ïedtjem åtneme dehtie sosijaale biehkeste tjeahposne. Aarebi lim bielie tjiehpiedæjjadåehkeste D.O.R. (Deadly Orgone Radiation), gusnie gaskem jeatjah gallerijeformaatem haestiejimh gallerijen tjirrh Gallery D.O.R, Brusselisnie. Dååjrehtimmieh debpede mannem skraejriem vedtin tjeahpoevierhkiem Galleri Bunt sjugniedidh, skulptuvre mij sjïdti goh gallerije ålkone.

Daan prosjektese manne jeatjah tjiehpiedæjjah bööredim meatan årrodh viehkine raeriestimmiejgujmie båetedh goh sjissah, objekth jïh teeksth. Manne dej dåarjoeh toelhkestim jïh dejtie bråånseleajhkoemidie jeatjahtehtim mejtie betongeskulptuvren nille bïejim – gallerijen kråahpe. Skulptuvre lij dorjesovveme betongeste tekstijlefoermesne. Manne tekstijlem nuhtjim goh fleksijbele foermeïebne. Gosse betongem tekstijlefoermen sïjse döömie, dellie leavloefaamoe jïh ïebnen jïjtjevoeth leah meatan skulptuvrese dam minngemes hammoem vedtedh. Daate vuekie baaja doh iemie faamoeh aktem aktijve råållam spïeledh hammoedimmesne jïh illedahke sjædta sjïere jïh dynamihkeles vuekieh.

Galleri Bunt lij dan gaavhtan dovne skulptuvre jïh sosijaale tjeahpoeprosjekte gusnie dåarjoeh jieniebistie tjiehpiedæjjijste tjåanghkan sjalkajin akten elliesvoetese. Prosjekte aaj vihkele jaksoesmierie munnjien sjïdti, dan åvtese daate mov aalkove sjïdti gosse betongem kraanskoeji goh iebne. Manne vueptiestim betongen lea dovne visuelle nuepiem jïh maehtelevoetem åtna histovrijes jïh kulturelle referaansh guedtedh.

Govlh baantedimmiem daesnie;

Maahtah fasaadevierhkien bïjre man nomme Fanden på bordstabelen? Mij fåantoe daan tihtelasse?

Tihtele veedtjesovveme aktede dejstie aaremes voksrullbaantedimmijste nöörjen åålmehmusihkeste, mejtie Narve Skarpmoen darjoeji ovrehte 1903/04). baantedimmie lea Thorstein Oddenistie gie hardingfeelam tjoejehti, jïh maahta aaj tjoejh jïh madtjeldimmiem govledh Skarpmoeste. Daate baantedimmie lij vierhkien inspirasjovne. Manne tjoejebaarojde baantedimmeste visualiseereme, jïh baajeme dejtie vijtjeldidh golme vïedtji bïjre dejtie ålkoebielievïedtjijste orre tjoejelaboratorijasse Måefesne. Naemhtie vierhkie mijjen histovrijasse tjuvtjede jïh dïsse mij heannede dennie orre gåetesne. Daesnie dagkerh formaath digitaliseereme sjidtieh guktie maahta dejtie gorredidh jïh dej bïjre bievnedh båetije boelvide.

Guktie prosesse lij sijjiespesifihke vierhkiem Nasjonaalegærjagåatan evtiedidh?

Prosjekten aalkoelisnie manne uvtedim ovmessie betongevierhkieh, men akte ålkoebielievierhkie teegelegierkeste veeljesovvi. Destie akte laavenjasse sjïdti Wienerbergerinie, dïhte stööremes teegelegierkiedarjoje Noerhtelaantine. Dej fabrihkesne Sveitsesne åadtjoejim glasuvrem teegelegearkan evtiedidh jïh ovmessie produksjovnevuekieh pryøvedh. Lij sjïere dååjrese – akte vuestiebielie mov oktegs barkose atelijeeresne. Daesnie baahtsemem utnim akte joekoen stoerre vuabnan jïh gaajhkese maam daarpesjim. Åadtjodh desnie årrodh munnjien dååjresem domtesidie vedti, hopsenassine laejreste fabrihkesne jïh urtagåahtijste Ricola-fabrihkeste eevre lihkebisnie.

Gåetien sisnie datne vïedtjebarkoem betongeste dorjeme. Maam maahtah mijjese daan vierhkien bïjre soptsestidh?

Daennie vierhkesne, Uten tittel (vegg/gulv # 3), / Tihtelen namhtah (vïedtje/guelpie # 3) , manne abstrakte daajbaaletje hammoegieline barkim jïh kruepies ïebnigujmie mïsse skraejriem åadtjoejim Odd Tandbergen skulptuvrijste  jïh Erling Viksjøen arkitektuvreste. Ïebnh leah betonge ruevtieskaarhtine. Daate ïebnh mah leah vïedteldihkie industrijine jïh mij akt ihkuve, guktie pryövedh dejtie striengkies arkitektovneles hammojde myövhkebe darjodh jïh vierhkiem prååsehkåbpoe darjodh. Gosse daah tekstijlefoermine leajhkoem, dellie maahta vååjnedh dovne hiejjehts jïh poetihkeles.

Les meir om kunstprosjektet her:

Lohkh vielie tjeahpoeprosjektem daesnie: